200 THOUSAND WORDS

Ako hi Jane, bag o la kami nga nagkaasawa ni Marco. Usa la ka tuig kami nagin mag-uyab ngan nag propose na hiya dayon ha akon magpakasal. Oo, nahigugma ako ha iya tungod nga buutan, maasikaso ngan mahigugmaon ha iya mama nga aadto ha probinsya. Waray adlaw nga diri niya ginkukumusta hi iya mama labi na nga usa nala ini ngadto.

Usa la nga anak hi Marco ngan balo na an iya mama, iya ngani ini karuyag ig upod ha siyudad kay aadi man an iya trabaho pero kay mas naruruyag la ini didto ha ira upod an iya mga umangkon, mga patud ni Marco.

Hinigugma ko hi Marco, aada an mga oras nga nahigda ako ha iya mga braso nga dagko ngan danay na unlan ako ha iya dughan. Naaabat ko an kapaso han iya dughan ngan an iya tuod nga gugma ha akon. Danay ngani pag abot namon ha balay iya ako kakargahon tipakadto ha kwarto kay karuyag la niya.

Umabot an balita kan Marco nga nagkasakit hi iya mama ngan duru an kabaraka hini, ginsarit pa ngani niya nga ha amon la anay malungon an iya mama kay iya ini pipiriton nga diri na anay mag inukoy ha bukid, mayda pa man usa nga kwarto ha amon balay ngan nalipay liwat ako kay para maging close ako hit akon ugangan.

Umabot na hi mama ngan mamingaw la ini, siempre ginbuligan namon paglimpyo ni Marco an balay. Durungan kami nga nangaon ngan nakit-an ko kun anu ka hinigugma ni Marco hi iya mama labi na han ginseserbihan ini niya. Naririsyuhan ako pagkinita ha ira nga duha nga mag nanay. Ngan an ak asawa, baga hin bata nga nag sisinumat kan iya mama hin bisan la ano.

Han sumunod na mga adlaw, nag iistorya na kami danay ni Mama, nagpakiana hiya hin bisan ano pero bagan nag aalang hiya ha akon.

Usa ka adlaw han tipagpamahaw na kami, tikadto pala ako han kusina bumati ako nga nag iistorya an mag nanay. "Anak, kay anu ikaw an nag aandam hin pamahawon? Ikaw an lalaki, ikaw it naserbe hin babaye? Sayop ito.. Samtang it imo asawa maupay la it kahigda?" ha kamatuuran maul-ol ha dughan an akob nabatian, pero gumaan la ini han bumati ako han depensa ni Marco para ha akon, "ma, it ak asawa, tabis naman nakauli kay sige hira hin overtime amo ito sugad hini na oras ginpapapahuway ko la ito hiya ma. Ako kay magaan man la tam oras yana panarbahuan ngan ako man la an nakapot tak oras ma, ayaw kabaraka ma kay buutan tak asawa." waray nala ako dumiretso ha kusina ngan bumalik ako ha kwarto. Han gintawag na ako ni Marco para mamahaw, nag atubangay kami ni mama pero nag aalang ako, siguro tungod han akon nabatian ha iya.

Han day off ko gin upod ko hi mama para mag grocery ngan han didto na kami ha grocery, diri hiya nagsasaba saba, ginpapakianhan ko hiya hit iya karuyag ngan nabaton la ini hin "ikaw it bahala," gusto ko gad makig bonding udog. Pero han didto kami dapit han mga mga prutas ngan utanon sige na hiya hin komento "hala! Amu ini it presyo? Kamamahal. Gin aaro la ini ha am!!" o diri ngani "mayda ko hini tanom" o mayda pa "Hesus Ginoo, karag la hin kwarta diri naman ngani presko." ginpasagdan ko nala hiya.

Han umuli na kami, aadto na hi Marco ha balay ngan dagmit kami.gintapo ngan malipayon pa "kumusta an bonding han akon mga hinigugma nga girls?" nangatawa la ako ngan humarok ako ha iya samtang hi mama kahuman pag amen ni Marco dumiretso ha iya kwarto ngan nagliwan.

Han didto ha kusina, samtang gin aayad nam ni Marco an amon mga pinamalit kahuman magliwan ni mama kumadto ini ha kusina ngan sige hin yakan, "amu ini it iyo dinhi sistema? Kamamahal hit mga papliton, man gud kay aircon an lugar. Uday, tagpira pa an sardinas? An kuan? An kuan?" kada pakiana niya gin babaton ko ngan sige liwat hin yakan nga kamamahal. Ngan madepensa na naman hi Marco nga amo gud ini it mga presyo.

Tigda liwat bumul iw hin yakan hi iya mama nga, "buwas hit aga ako it mag aandam hit pamahawon, diri maupay kitaon nga lalaki an nag aandam baga hin gin a under" ngan sumulod na ha kwarto hi mama ngan nagkitaay nala kami ni Marco. "Sagdi la anay hi mama hon, magkakaayon gihap kamo hito sunod."

Han sumunod nga aga, nakagmata nala kami ni Marco nga may nagkakaradol ha kusina, han iya ini kitaon ala singko pala han aga nag aandam na hin pamahawon hi mama. Ngan dagmit ini nga ginbuligan ni Marco, han nahuman na hira gintawag ako ni Marco ha kwarto ngan nangaon kami. Simple an gin andam ni mama, lugaw, bulad ngan nagtimpla hiya hin tabliya nga mayda gatas. Nakit an ko liwat an pag estimar ni mama kan Marco, baga hin bata samtang an akon asawa liwat nabilad, nangatawa nala ako. Han human na kami mangaon, hi Marco an nanhugas han mga plato ngan tigda may tumoktok ha purtahan, an nagbabaligya han mga bukad. Dagmit ako nga pumalit han mga bukad ngan iguin butang ko ha altar, nagpakiana na naman hi mama "tag pira iton" ngan nagsumat ak han presyo.. Na naman an pulong niya "karag la hin kwarta. Magtanom la kamo hin bukad diri pa kamo nagastos.. " ngan gintalikuran la ako.

Han gab i na, han umuli ako ha balay, sige an karagtatawa nira mama ngan Marco, ngan nalipay ako pagkinita ha ira, "kanina ka pa nam ginhuhulat, tara na pangaon na kita" ngan han nangaon na kami, kinita ko nga may sabon pa an kutsara, nagbalyu nala ak hin kutsara ngan han nakit an ni mama maraot an iya siplat ha akon, ngumisi la ako ngan sinmiring "hon, uho nim kahugas han kutsara sabunon pa" ngan yumakan hi mama "ako an nanhugas hito, pasensya la kay lagas na" pero sarcastic an kabaton ni Mama, umaro liwat ako hin sorry ngan kumita ako han akon asawa nga baga liwat hin napihiw.

Han nangaturog na kami, nahinundum ako nga hi mama an nanhugas sanglit han mga alas 12 ha gab -i turog na ada hi mama, kumadto ako ha kusina ngan ginhugasan ko utro an iya mga hinugasan, ngan nakalasan nala ako han tigda ako nga nasakpan ni mama nga nanhuhugas, dako an tingog hini nga "ginhuhugawan ka ha akon?" ngan nagtinuok, kutob nga nakagmata hi Marco, waray la ako babaton samtang sigi hin pamulong ni mama. Maaram ako kinurian hi Marco. Pero iya gin eksplekaran hi mama ngadto ha iya kwarto. Hapit usa ka oras antis nakabalik hi Marco ha amob kwarto ngan humigda la ini ngan huminga hin hilarum ngan waray yakan yakan. Baga liwat ako hin spoiled nga bata ngan baga hin nahulat liwat nga ako it suyuon.

Han pira ka adlaw an naglabay, mas grabe pa ab nahinabo, han amon pamahaw, nag himo hi mama hin arroz caldo ngan han humungit na ako hini, dagmit ko nga gin pupugngan an akon kalugaringon nga diri igawas an akob nakaob peru kinurian ako pagpugong ngab naisuka nakon adto. Nanlidong an mga mata ni mama ngan ni Marco ngan dagmit ini nga dumalagan ha iya kwarto nga nagtinuok, lumanat liwat dayon hi Marco. Nakit-an ko nga diri maaram hi Marco kun hin-o an uugupan kay ginpakianhan ako niya kun may maul ol ba ha akon o malinop ba daw? Peru han tibaton na ako dagmit liwat hiya dumalagan ha kwarto ni mama.

Nasilip ko ha purtahan nga nag alsa hi mama han iya gutiayay nga bag ngan gumawas han balay, didto han purtahan gin tapo ko hi mama, "ma, sorry malain la an ak pamati, pls. Diri ko gad adto tinuyo, ayaw na paglakat, makain kaman?" ngan matarom an baton ha akon "waray kana labot kun makain ako, maaram ako diri ka naruruyag ha akon! Kay anu ikaw pa an ginpakaslan tak anak! Magmalipay ka unta nga malakat ako! Amu man ngani ini it imo karuyag!" ngan gumawas ini ha bay ngan ginlanat ni Marco. Hadto nga takna ginkita ko hi Marco nga kumita la ha akon nga baga hin kinukurian, umiling la hiya ngan gumawas, "mabalik ako," amo la an iya nayakan, ha bintana nakit an ko nagpapalanatay hiya, ngan sige han kapot ni Marco kan mama. Dumalagan ako ha kwarto ngan nagtinuok nala ako.

Duha na ka adlaw an lumabay ngan waray pa babalik hi Marco, waray ngan la mag ti text, pamati ko nag iisog gihap hiya ha akon. Ako liwat, kiber ko man, baga la ako hin spoiled nga bata nga bahala kanala kun mauli kapa, pag upod kamo hit imo mama.

Pero nasangtop ha akon huna huna nga nimingaw na ako han akon asawa, an dughan nga ako gin uunlanan.

Han gab i na han ika duha nga adlaw, kinalasan nala ako nga mayda nag aabre han amon aparador, ngan han akon palagahon an lamp shade, hi Marco, ginkukuha an amon bank book, ngan an kwarta, maraot an siplat ha akon; nahadlok ako ngan waray ak makayakan ngan makagios. Siguro makig bulag na hiya ha akon, pero ano nak sala? Para amu la adto, diri anay hiya manginano kun anu liwat nak inaabat, bangin bisan la ano it istorya niya mama ha iya.

Pagkaaga huna ko ada pa hi Marco, lumakat gud ngay an hiya, nagsuka na naman ako, kumadto ako nak sangkay ngan ginpatry ako mag Pregnancy test, agidaw positive, nalipay ako.. Excited ako isumat kan Marco. Peru diri kami magsangkay. Bahala hiya.

Han pag uli ko ha balay mayda mga upos hin sigarilyo ha amon lamesa ngan irimnon, nakalasan ako, diri naman nasigarilyo ngan umundang na pag inom hi Marco, ngan han naniniphid ako, nakita ko an resibo han hospital. Ginkulba ako, anut mayda ha hospital? Dagmit ako kumadto ngan han nadidto na ako nakit-an ko an usa nga patod ni Marco, nagpakiana ako kun kay anu aadi hira?

Waray la ini magyayakan-yakan ngan ginsidngan nala ako nga umupod ha ira.

Diri ako maaram kun matikain kami, peru maaram ako hini nga lugar, punerarya man ini, ginkulba ako, nagpakiana ako nak huna huna, hin o dawla an aadi? Ngan han didto na kami ha purtahan, kumita ako kan Marco, maluya an lawas, ginsumatan ako han iya patod nga hi mama samtang daw han nagpapalanat lanat hira ni Marco, han nalipat hi Marco tigda tumabok ngan mayda mapaspas nga bus nga lumabay, nadalagan pa kunu nira ha hospital pero critical na daw. Tumuro nak luha han nahisabtan ko ini ngan didto humarani ako kan mama ngan umaro ako hin pasaylo. Paglingi ko kan Marco diri ini nagsasaba, bagan diri hiya nakilala ha akon. Karuyag ko unta isumat ha iya nga magkakaanak na kami pero, nagmatigas ako. Ngan umuli nala ako kay maaram ako hit akon liwat kondisyon.

Han lubong na ni mama nadidto gihap ako ha luyo, bulag kami ni Marco, kumita ako han.pag araba hini ngan baga hin ginkumot an akon dughan, sala ko ba? Masakit makit an an imo hinigugma nga lalaki nga nag tutook.

Hito nga gab i, umuli hi Marco ha balay, napuputos hin aso hin sigarilyo an amon balay ngan nagpundok na an botelya han irimnon, didto hiya nakaturog ha kwarto ni mama, karuyag ko na gad hiya sumatan na burod ako.

Bulan an lumabay nga sugad hini nam sitwasyon, bagan nasusumhan na gihapon ako. Umabot ha punto nga ipa abort ko nala lugod ini nga bata kay waray naman klaro it iya amay ambot kun anu paba it plano? Peru nahadlok ako ha Ginoo dako ini na sala.

Mas grabe pa an sumunod na eksena, samtang nagbabaktas ako, didto han hirani ha amon nga restaurant, nakita ko hi Marco nga mayda kaupod nga daraga, mahusay, sexy ngan bata pa.. Sumulod ako. Ginkita ko hira nga duha, humangad hi Marco ngan kumita balik han darag nga baga hin diri ako niya kilala. Pero nakahalata an babaye, tumukdaw ini ngan na arte nga tilakat, peru nangurog nak dughan han nakit an ko nga gin pugngan ini ni Marco. Lumakat ako ngan umuli, ha kwarto nagtinuok nala ako. Namingaw ako han mga hangkop ni Marco.

Pira ka bulan an lumabay, usa hito nga gab i an diri ko mahingangalimtan, ha lamesa mayda usa nga papel ngan bolpen, maaram na ada ako kun anu ini. Ako ba an ginsasayop ni Marco han kamatay ni iya mama amu maabot kami hini nga butang? An magbulag. Waray ak magpatarhug, pumirma ako, pero han iduduhol ko na ha iya an papel, nagyakan hiya ngan amu pala ito an ak nabatian ha iya tikang han nagka dilito kam "burod ka?" napansin niya an pagdako han akon tiyan

Karuyag ko humangkop ha iya ngan duru duro an akon kamingaw kan Marco. Pero sumulod nak hunahuna an babaye ha restaurant, hiya ba an isasaliwan ni Marco?

Pero waray man hi Marco lakat lakat han mga naglabay na adlaw, lugod han nasabtan niya nga burod ako, karuyag daw niya sumapit ha akon pagkaturog peru nadiri ako.

Kada uli niya ha balay mayda niya dara nga magrasa nga pagkaon, mga gamit hin bata, ngan mga libro nga pambata. Wow! Bagan excited pa hiya ha ak. Waray na hiya magsinigarilyo nga. Mag ininum, malimpyo na naman an balay.. Ginpapinturahan pa ngani niya hin candy color an balay nga baga hin pambata an kolor.

Kada adlaw hiya mayda gintatambak nga gamit pambata ngan masulod la ha kwarto pagharok ha akon ngan ha akon tiyan, ako liwat kuntaloy nakuru katurog pero kinikilig udog ako.

Kada gab i pirme ko hiya nababatian nga nagkakaradol it keyboard hit iya computer. Hmm nag pi facebook ada hin-o dawla it iya mga ka chat, naaadik hi Marco hit facebook. Pero paglabay hit mga pira ka oras mabati ak ha iya nga baga hin hilarum an paghinga ngan naghahayhot nga baga hin may sakit.

Waray la ako hiton manhinglabot kay iya ito trip, pares han una nalisang ako kay malain an iya pan hayhot, haysus kay gin uwat la ngay an ako, bangin napaasi la hiya.

Peru kada gab i na hiya nagsusugad. Gumasa na hi Marco, siguro namingaw la hiya kan iya mama.

Umabot na an oras nga umol ol nak tiyan. Kapetsahan ko na. Tigda la ako nakasinggit hin makusog tungod han kaul ol han akon tiyan ngan nagkalisang hi Marco pagdalagan ha kwarto, iya paman ako naalsa, ngan dagmit nga gingawaa niya an kotse ngan kumadto kami ha hospital, han nagsul ot na hiya han gown didto ha delivery room, nakit an ko ha mga nanhuhupong nga mata ni Marco an kalipay, ngan nakangisi ako bisan maul ol.. Han gumawas na an baby, tigda nga nahimatay hi Marco, ngan nabaraka ako nga nahingatawa, haguy an akon asawa.

Han nakamata na ako kahuman han panganak, hi Marco adi gihap ha hospital, diri ako nira ginsusumatan kun kay anu na admit an akon asawa, ngan han ginkadto ko ini kay anu maluya na hiya, kay anu magasa na hiya.. Hain na an Marco nga malipayon, macho ngan maaringasa?

Umuli ak anay ha balay upod an ak bugto nga mag aatiman anay ha akon, bisan hiya diri nasumat ha ak han tood nga sitwasyon. Pagsudla ko ha kwarto ni mama, mayda dito usa nga libro nga ha baw baw nakasurat 200 Thousand Words ngan mayda pa dedication.

Para ha akon anak :

Anak, adi hini nga libro nga hinimo ko an mga baton hit karuyag nimo ipakiana pagdako nimo, tikang ngada tim pakasabot pagbasa tikadto ha pag pamilya mo. Sorry anak nga ha sinurat ko nala ikaw maaatimanan kay tungod nga maaram man hi daddy nga diri nala hiya mag iiha ha kalibutan, peru promise ko anak, pipiriton ko gud ha akon akos nga makakaptan ko pa ikaw ngan bisan hito nala magkaabot pa kita nga duha."

Ngan nangurog na ako han pagtinuok han akon nabasahan. Anu it iya sakit? Ungod ngay an an iya pan hayhot? Kay anu gindiwara ko la?

Ngan han ubos han libro may surat para ha akon.

"Jane, ikaw la an akon hinigugma. Sorry han akon ka immature, diri ako maaram nga napabay an ko na gihap ikaw. Jane, mayda ako liver cancer han akon ini pag pacheck up nasabtan ko nga 5months nala tak kinabuhi, pipiriton ko la nga makaabot ako ha adlaw nga gumawas an aton baby amu naman la ito an akon maihahatag ha iya komo amay. Hinaot unta mapasaylo mo ako han ngatanan. Amu ito hon nga pumalit ako hin mga gamit ni baby madamo para ihahatag mo ito ha iya nga regalo kada birthday niya nga waray na ako.. I love you very much"

Ngan duru duru an akon kasubo han panhinabo. Han sunod nga adlaw, dara ko an amon baby didto ha hospital ginsapit ko hiya kan iya daddy ngan gin picturan ko hiya, siring ko pa Hon, smile gad para souvenir niyo ni baby, ngan nakita ko an pinirit niya nga pagngisi bisan kinikurian na hiya. Ngan nangurog an akon lawas nga kay anu sugad man an nanabo?

Umabot an panahon nga nawara na hi Marco, ngan an iya libro an pinaka matam is nga regalo niya ha amon anak.

~TAPOS~