THE PIGEON

Alas kwatro han kulop, ha balkon ha ira balay, mamingaw nga nalingkod hi Tatay Manuel ha kawayan nga lingkuranan kapot kapot an mga daan nga mga photo albums, amu ini an eksena ha kada adlaw ha bakon nira Tatay Manuel.

Pero iba kun domingo kay amu an pagbisita han iya unico hijo nga hi George.

Hi George, sopistikado, maupay an estado han iya panginabuhi ngan usa na nga kilalado nga negosyante ha ira lugar. Kun ha suporta ha iya tatay, kompleto ngan kontento hi Tatay Manuel han suporta han iya anak nga hi George.

Hito nga adlaw, samtang namamalanga hi Tatay Manuel pagkinita han mga litrato, nasilip ni George nga an ira mga litrato han mga bata pa upod an ira Nanay an maiha nga ginkinita ni Tatay Manuel. "Oh, sige kana kita hiton, bangin iton matunaw" yaang yaang pa han anak, waray la saba an amay ngan ngumisi ini.

Lumingkod hi George ha lingkuran nga kawayan liwat nga naatubang dapit han ginlilingkuran ni Tatay Manuel ngan tugda la ini nga nagmingaw ngan han sumiplat an tatay, nagmumurusdot an anak nga nagkikinita han iya tablet, "siguro may problema ada ini ha iya negosyo," huna huna han tatay nga sikreto nga nagsisiniplat han anak.

Trenta minuto nga amu ito an sitwasyon ngan maaram hi Tatay Manuel nga bagan nag aaburido na an anak, nuruniyan ginkuha ni George an cellphone ngan may gintawagan. Maihaay an istorya ni George ha telepono, an iya anak may gin aaro na naman, project na liwat kuno ha eskwela ngan nabatian ni Tatay Manuel an bagutbot han anak nga "aro na naman, bis nala ano.." ngan nagmiringaw na liwat hira nga duha.

An pamakli la han photo album an mababatian kan Tatay Manuel ngan an mga beep liwat han tablet ni George, han tigda nga mayda dumaop nga sarapati ha unahan nga dapit han ira balkunahe ngan amu ini an kumuha han ira atensyon nga duha..

Tatay Manuel : Intoy, Anu ito?

George : (lumingi ha luyo kun hain dapit an sarapati) ahh.. sarapti Pa,

Tatay Manuel : ahhh..

Napausa an anak ngan nagkinita ini han amay..
samtang waray pa lulupad an sarapati, mga pira ka minuto an lumabay..

Tatay Manuel : Intoy, anu pa ngani ito? (natudlok na han sarapati)

George : Sarapati gad iton Pa, ikaduha mo na ito nga pakiana..

Nagtitinutok la ha tablet hi George samtang ginbaton an iya tatay.

Lumupad an sarapati ngan nuruniyan bumalik na liwat.

Tatay Manuel : Uy.. Anu ito ngada ha balkon (tumukdaw kunuhay ngan gintudlok na naman an sarapati)

George : Anu ba Pa? kay anu ginbibinalik balik mo ini pag pakiana.. pirme ko man ikaw ginbabaton nga SARAPATI ITO! Diri ka ba nakakaintindi? uutruhon ko sarapati ito Pa.. alayon la..

Tatay Manuel : aw.. sarapati ngay an..

Tumukdaw hi George ngan akto na nga tilakat han ginpuggngan ini han iya Tatay.

Tatay Manuel : anay anak, mayda ko ngay an ihahatag ha imo, kadali la.

Sumulod hi Tatay Manuel ha iya gutiayay nga library ngan han bumalik ini ha may salas dapit samtang naghihimus na han iya mga gamit hi George ginduhol ini niya an iya liwat daan nga notebook.

George : anu ini Pa?

Dumiretso balik ha ginlilingkuran ni Tatay Manuel ngan ginhinay hinay na paghipos an mga photo albums.

Samtang han ginpurupakli ni George an notebook, ini ngay an in usa nga diary ni Tatay Manuel, ngan han iya ginsiplatan an yana nga petsa trenta anyos na an lumabay, amu ini an nakasurat..

"June 16, 1980,

My 3 year old son was sitting with me on our bamboo set at the balcony of our house when suddenly a Pigeon perched, my son got shocked and asked me "Anu ito?" and i told him "Sarapati anak," and i even told him a story about a Pigeon.. and then after that, he again asked me "Pa, Anu ito?" and i replied to him again that it's a Sarapati.

That day i can still remember how many times he asked me "anu ito?" and guess what? it's 33 times when he asked me the same question again and again and i cuddle him and hug him lovingly everytime i answer "Sarapati anak" and i did not at all feel irritated I rather felt affection for my innocent child.

I love my only son so much"

Han nabasahan ini ni George, tigda la nga tumuro an iya luha ngan bagan bumalik hiya pagkabata ngan humarani kan Tatay Manuel ngan ginhangkop an iya Tatay ngan nag aro hin sorry.

200 THOUSAND WORDS

Ako hi Jane, bag o la kami nga nagkaasawa ni Marco. Usa la ka tuig kami nagin mag-uyab ngan nag propose na hiya dayon ha akon magpakasal. Oo, nahigugma ako ha iya tungod nga buutan, maasikaso ngan mahigugmaon ha iya mama nga aadto ha probinsya. Waray adlaw nga diri niya ginkukumusta hi iya mama labi na nga usa nala ini ngadto.

Usa la nga anak hi Marco ngan balo na an iya mama, iya ngani ini karuyag ig upod ha siyudad kay aadi man an iya trabaho pero kay mas naruruyag la ini didto ha ira upod an iya mga umangkon, mga patud ni Marco.

Hinigugma ko hi Marco, aada an mga oras nga nahigda ako ha iya mga braso nga dagko ngan danay na unlan ako ha iya dughan. Naaabat ko an kapaso han iya dughan ngan an iya tuod nga gugma ha akon. Danay ngani pag abot namon ha balay iya ako kakargahon tipakadto ha kwarto kay karuyag la niya.

Umabot an balita kan Marco nga nagkasakit hi iya mama ngan duru an kabaraka hini, ginsarit pa ngani niya nga ha amon la anay malungon an iya mama kay iya ini pipiriton nga diri na anay mag inukoy ha bukid, mayda pa man usa nga kwarto ha amon balay ngan nalipay liwat ako kay para maging close ako hit akon ugangan.

Umabot na hi mama ngan mamingaw la ini, siempre ginbuligan namon paglimpyo ni Marco an balay. Durungan kami nga nangaon ngan nakit-an ko kun anu ka hinigugma ni Marco hi iya mama labi na han ginseserbihan ini niya. Naririsyuhan ako pagkinita ha ira nga duha nga mag nanay. Ngan an ak asawa, baga hin bata nga nag sisinumat kan iya mama hin bisan la ano.

Han sumunod na mga adlaw, nag iistorya na kami danay ni Mama, nagpakiana hiya hin bisan ano pero bagan nag aalang hiya ha akon.

Usa ka adlaw han tipagpamahaw na kami, tikadto pala ako han kusina bumati ako nga nag iistorya an mag nanay. "Anak, kay anu ikaw an nag aandam hin pamahawon? Ikaw an lalaki, ikaw it naserbe hin babaye? Sayop ito.. Samtang it imo asawa maupay la it kahigda?" ha kamatuuran maul-ol ha dughan an akob nabatian, pero gumaan la ini han bumati ako han depensa ni Marco para ha akon, "ma, it ak asawa, tabis naman nakauli kay sige hira hin overtime amo ito sugad hini na oras ginpapapahuway ko la ito hiya ma. Ako kay magaan man la tam oras yana panarbahuan ngan ako man la an nakapot tak oras ma, ayaw kabaraka ma kay buutan tak asawa." waray nala ako dumiretso ha kusina ngan bumalik ako ha kwarto. Han gintawag na ako ni Marco para mamahaw, nag atubangay kami ni mama pero nag aalang ako, siguro tungod han akon nabatian ha iya.

Han day off ko gin upod ko hi mama para mag grocery ngan han didto na kami ha grocery, diri hiya nagsasaba saba, ginpapakianhan ko hiya hit iya karuyag ngan nabaton la ini hin "ikaw it bahala," gusto ko gad makig bonding udog. Pero han didto kami dapit han mga mga prutas ngan utanon sige na hiya hin komento "hala! Amu ini it presyo? Kamamahal. Gin aaro la ini ha am!!" o diri ngani "mayda ko hini tanom" o mayda pa "Hesus Ginoo, karag la hin kwarta diri naman ngani presko." ginpasagdan ko nala hiya.

Han umuli na kami, aadto na hi Marco ha balay ngan dagmit kami.gintapo ngan malipayon pa "kumusta an bonding han akon mga hinigugma nga girls?" nangatawa la ako ngan humarok ako ha iya samtang hi mama kahuman pag amen ni Marco dumiretso ha iya kwarto ngan nagliwan.

Han didto ha kusina, samtang gin aayad nam ni Marco an amon mga pinamalit kahuman magliwan ni mama kumadto ini ha kusina ngan sige hin yakan, "amu ini it iyo dinhi sistema? Kamamahal hit mga papliton, man gud kay aircon an lugar. Uday, tagpira pa an sardinas? An kuan? An kuan?" kada pakiana niya gin babaton ko ngan sige liwat hin yakan nga kamamahal. Ngan madepensa na naman hi Marco nga amo gud ini it mga presyo.

Tigda liwat bumul iw hin yakan hi iya mama nga, "buwas hit aga ako it mag aandam hit pamahawon, diri maupay kitaon nga lalaki an nag aandam baga hin gin a under" ngan sumulod na ha kwarto hi mama ngan nagkitaay nala kami ni Marco. "Sagdi la anay hi mama hon, magkakaayon gihap kamo hito sunod."

Han sumunod nga aga, nakagmata nala kami ni Marco nga may nagkakaradol ha kusina, han iya ini kitaon ala singko pala han aga nag aandam na hin pamahawon hi mama. Ngan dagmit ini nga ginbuligan ni Marco, han nahuman na hira gintawag ako ni Marco ha kwarto ngan nangaon kami. Simple an gin andam ni mama, lugaw, bulad ngan nagtimpla hiya hin tabliya nga mayda gatas. Nakit an ko liwat an pag estimar ni mama kan Marco, baga hin bata samtang an akon asawa liwat nabilad, nangatawa nala ako. Han human na kami mangaon, hi Marco an nanhugas han mga plato ngan tigda may tumoktok ha purtahan, an nagbabaligya han mga bukad. Dagmit ako nga pumalit han mga bukad ngan iguin butang ko ha altar, nagpakiana na naman hi mama "tag pira iton" ngan nagsumat ak han presyo.. Na naman an pulong niya "karag la hin kwarta. Magtanom la kamo hin bukad diri pa kamo nagastos.. " ngan gintalikuran la ako.

Han gab i na, han umuli ako ha balay, sige an karagtatawa nira mama ngan Marco, ngan nalipay ako pagkinita ha ira, "kanina ka pa nam ginhuhulat, tara na pangaon na kita" ngan han nangaon na kami, kinita ko nga may sabon pa an kutsara, nagbalyu nala ak hin kutsara ngan han nakit an ni mama maraot an iya siplat ha akon, ngumisi la ako ngan sinmiring "hon, uho nim kahugas han kutsara sabunon pa" ngan yumakan hi mama "ako an nanhugas hito, pasensya la kay lagas na" pero sarcastic an kabaton ni Mama, umaro liwat ako hin sorry ngan kumita ako han akon asawa nga baga liwat hin napihiw.

Han nangaturog na kami, nahinundum ako nga hi mama an nanhugas sanglit han mga alas 12 ha gab -i turog na ada hi mama, kumadto ako ha kusina ngan ginhugasan ko utro an iya mga hinugasan, ngan nakalasan nala ako han tigda ako nga nasakpan ni mama nga nanhuhugas, dako an tingog hini nga "ginhuhugawan ka ha akon?" ngan nagtinuok, kutob nga nakagmata hi Marco, waray la ako babaton samtang sigi hin pamulong ni mama. Maaram ako kinurian hi Marco. Pero iya gin eksplekaran hi mama ngadto ha iya kwarto. Hapit usa ka oras antis nakabalik hi Marco ha amob kwarto ngan humigda la ini ngan huminga hin hilarum ngan waray yakan yakan. Baga liwat ako hin spoiled nga bata ngan baga hin nahulat liwat nga ako it suyuon.

Han pira ka adlaw an naglabay, mas grabe pa ab nahinabo, han amon pamahaw, nag himo hi mama hin arroz caldo ngan han humungit na ako hini, dagmit ko nga gin pupugngan an akon kalugaringon nga diri igawas an akob nakaob peru kinurian ako pagpugong ngab naisuka nakon adto. Nanlidong an mga mata ni mama ngan ni Marco ngan dagmit ini nga dumalagan ha iya kwarto nga nagtinuok, lumanat liwat dayon hi Marco. Nakit-an ko nga diri maaram hi Marco kun hin-o an uugupan kay ginpakianhan ako niya kun may maul ol ba ha akon o malinop ba daw? Peru han tibaton na ako dagmit liwat hiya dumalagan ha kwarto ni mama.

Nasilip ko ha purtahan nga nag alsa hi mama han iya gutiayay nga bag ngan gumawas han balay, didto han purtahan gin tapo ko hi mama, "ma, sorry malain la an ak pamati, pls. Diri ko gad adto tinuyo, ayaw na paglakat, makain kaman?" ngan matarom an baton ha akon "waray kana labot kun makain ako, maaram ako diri ka naruruyag ha akon! Kay anu ikaw pa an ginpakaslan tak anak! Magmalipay ka unta nga malakat ako! Amu man ngani ini it imo karuyag!" ngan gumawas ini ha bay ngan ginlanat ni Marco. Hadto nga takna ginkita ko hi Marco nga kumita la ha akon nga baga hin kinukurian, umiling la hiya ngan gumawas, "mabalik ako," amo la an iya nayakan, ha bintana nakit an ko nagpapalanatay hiya, ngan sige han kapot ni Marco kan mama. Dumalagan ako ha kwarto ngan nagtinuok nala ako.

Duha na ka adlaw an lumabay ngan waray pa babalik hi Marco, waray ngan la mag ti text, pamati ko nag iisog gihap hiya ha akon. Ako liwat, kiber ko man, baga la ako hin spoiled nga bata nga bahala kanala kun mauli kapa, pag upod kamo hit imo mama.

Pero nasangtop ha akon huna huna nga nimingaw na ako han akon asawa, an dughan nga ako gin uunlanan.

Han gab i na han ika duha nga adlaw, kinalasan nala ako nga mayda nag aabre han amon aparador, ngan han akon palagahon an lamp shade, hi Marco, ginkukuha an amon bank book, ngan an kwarta, maraot an siplat ha akon; nahadlok ako ngan waray ak makayakan ngan makagios. Siguro makig bulag na hiya ha akon, pero ano nak sala? Para amu la adto, diri anay hiya manginano kun anu liwat nak inaabat, bangin bisan la ano it istorya niya mama ha iya.

Pagkaaga huna ko ada pa hi Marco, lumakat gud ngay an hiya, nagsuka na naman ako, kumadto ako nak sangkay ngan ginpatry ako mag Pregnancy test, agidaw positive, nalipay ako.. Excited ako isumat kan Marco. Peru diri kami magsangkay. Bahala hiya.

Han pag uli ko ha balay mayda mga upos hin sigarilyo ha amon lamesa ngan irimnon, nakalasan ako, diri naman nasigarilyo ngan umundang na pag inom hi Marco, ngan han naniniphid ako, nakita ko an resibo han hospital. Ginkulba ako, anut mayda ha hospital? Dagmit ako kumadto ngan han nadidto na ako nakit-an ko an usa nga patod ni Marco, nagpakiana ako kun kay anu aadi hira?

Waray la ini magyayakan-yakan ngan ginsidngan nala ako nga umupod ha ira.

Diri ako maaram kun matikain kami, peru maaram ako hini nga lugar, punerarya man ini, ginkulba ako, nagpakiana ako nak huna huna, hin o dawla an aadi? Ngan han didto na kami ha purtahan, kumita ako kan Marco, maluya an lawas, ginsumatan ako han iya patod nga hi mama samtang daw han nagpapalanat lanat hira ni Marco, han nalipat hi Marco tigda tumabok ngan mayda mapaspas nga bus nga lumabay, nadalagan pa kunu nira ha hospital pero critical na daw. Tumuro nak luha han nahisabtan ko ini ngan didto humarani ako kan mama ngan umaro ako hin pasaylo. Paglingi ko kan Marco diri ini nagsasaba, bagan diri hiya nakilala ha akon. Karuyag ko unta isumat ha iya nga magkakaanak na kami pero, nagmatigas ako. Ngan umuli nala ako kay maaram ako hit akon liwat kondisyon.

Han lubong na ni mama nadidto gihap ako ha luyo, bulag kami ni Marco, kumita ako han.pag araba hini ngan baga hin ginkumot an akon dughan, sala ko ba? Masakit makit an an imo hinigugma nga lalaki nga nag tutook.

Hito nga gab i, umuli hi Marco ha balay, napuputos hin aso hin sigarilyo an amon balay ngan nagpundok na an botelya han irimnon, didto hiya nakaturog ha kwarto ni mama, karuyag ko na gad hiya sumatan na burod ako.

Bulan an lumabay nga sugad hini nam sitwasyon, bagan nasusumhan na gihapon ako. Umabot ha punto nga ipa abort ko nala lugod ini nga bata kay waray naman klaro it iya amay ambot kun anu paba it plano? Peru nahadlok ako ha Ginoo dako ini na sala.

Mas grabe pa an sumunod na eksena, samtang nagbabaktas ako, didto han hirani ha amon nga restaurant, nakita ko hi Marco nga mayda kaupod nga daraga, mahusay, sexy ngan bata pa.. Sumulod ako. Ginkita ko hira nga duha, humangad hi Marco ngan kumita balik han darag nga baga hin diri ako niya kilala. Pero nakahalata an babaye, tumukdaw ini ngan na arte nga tilakat, peru nangurog nak dughan han nakit an ko nga gin pugngan ini ni Marco. Lumakat ako ngan umuli, ha kwarto nagtinuok nala ako. Namingaw ako han mga hangkop ni Marco.

Pira ka bulan an lumabay, usa hito nga gab i an diri ko mahingangalimtan, ha lamesa mayda usa nga papel ngan bolpen, maaram na ada ako kun anu ini. Ako ba an ginsasayop ni Marco han kamatay ni iya mama amu maabot kami hini nga butang? An magbulag. Waray ak magpatarhug, pumirma ako, pero han iduduhol ko na ha iya an papel, nagyakan hiya ngan amu pala ito an ak nabatian ha iya tikang han nagka dilito kam "burod ka?" napansin niya an pagdako han akon tiyan

Karuyag ko humangkop ha iya ngan duru duro an akon kamingaw kan Marco. Pero sumulod nak hunahuna an babaye ha restaurant, hiya ba an isasaliwan ni Marco?

Pero waray man hi Marco lakat lakat han mga naglabay na adlaw, lugod han nasabtan niya nga burod ako, karuyag daw niya sumapit ha akon pagkaturog peru nadiri ako.

Kada uli niya ha balay mayda niya dara nga magrasa nga pagkaon, mga gamit hin bata, ngan mga libro nga pambata. Wow! Bagan excited pa hiya ha ak. Waray na hiya magsinigarilyo nga. Mag ininum, malimpyo na naman an balay.. Ginpapinturahan pa ngani niya hin candy color an balay nga baga hin pambata an kolor.

Kada adlaw hiya mayda gintatambak nga gamit pambata ngan masulod la ha kwarto pagharok ha akon ngan ha akon tiyan, ako liwat kuntaloy nakuru katurog pero kinikilig udog ako.

Kada gab i pirme ko hiya nababatian nga nagkakaradol it keyboard hit iya computer. Hmm nag pi facebook ada hin-o dawla it iya mga ka chat, naaadik hi Marco hit facebook. Pero paglabay hit mga pira ka oras mabati ak ha iya nga baga hin hilarum an paghinga ngan naghahayhot nga baga hin may sakit.

Waray la ako hiton manhinglabot kay iya ito trip, pares han una nalisang ako kay malain an iya pan hayhot, haysus kay gin uwat la ngay an ako, bangin napaasi la hiya.

Peru kada gab i na hiya nagsusugad. Gumasa na hi Marco, siguro namingaw la hiya kan iya mama.

Umabot na an oras nga umol ol nak tiyan. Kapetsahan ko na. Tigda la ako nakasinggit hin makusog tungod han kaul ol han akon tiyan ngan nagkalisang hi Marco pagdalagan ha kwarto, iya paman ako naalsa, ngan dagmit nga gingawaa niya an kotse ngan kumadto kami ha hospital, han nagsul ot na hiya han gown didto ha delivery room, nakit an ko ha mga nanhuhupong nga mata ni Marco an kalipay, ngan nakangisi ako bisan maul ol.. Han gumawas na an baby, tigda nga nahimatay hi Marco, ngan nabaraka ako nga nahingatawa, haguy an akon asawa.

Han nakamata na ako kahuman han panganak, hi Marco adi gihap ha hospital, diri ako nira ginsusumatan kun kay anu na admit an akon asawa, ngan han ginkadto ko ini kay anu maluya na hiya, kay anu magasa na hiya.. Hain na an Marco nga malipayon, macho ngan maaringasa?

Umuli ak anay ha balay upod an ak bugto nga mag aatiman anay ha akon, bisan hiya diri nasumat ha ak han tood nga sitwasyon. Pagsudla ko ha kwarto ni mama, mayda dito usa nga libro nga ha baw baw nakasurat 200 Thousand Words ngan mayda pa dedication.

Para ha akon anak :

Anak, adi hini nga libro nga hinimo ko an mga baton hit karuyag nimo ipakiana pagdako nimo, tikang ngada tim pakasabot pagbasa tikadto ha pag pamilya mo. Sorry anak nga ha sinurat ko nala ikaw maaatimanan kay tungod nga maaram man hi daddy nga diri nala hiya mag iiha ha kalibutan, peru promise ko anak, pipiriton ko gud ha akon akos nga makakaptan ko pa ikaw ngan bisan hito nala magkaabot pa kita nga duha."

Ngan nangurog na ako han pagtinuok han akon nabasahan. Anu it iya sakit? Ungod ngay an an iya pan hayhot? Kay anu gindiwara ko la?

Ngan han ubos han libro may surat para ha akon.

"Jane, ikaw la an akon hinigugma. Sorry han akon ka immature, diri ako maaram nga napabay an ko na gihap ikaw. Jane, mayda ako liver cancer han akon ini pag pacheck up nasabtan ko nga 5months nala tak kinabuhi, pipiriton ko la nga makaabot ako ha adlaw nga gumawas an aton baby amu naman la ito an akon maihahatag ha iya komo amay. Hinaot unta mapasaylo mo ako han ngatanan. Amu ito hon nga pumalit ako hin mga gamit ni baby madamo para ihahatag mo ito ha iya nga regalo kada birthday niya nga waray na ako.. I love you very much"

Ngan duru duru an akon kasubo han panhinabo. Han sunod nga adlaw, dara ko an amon baby didto ha hospital ginsapit ko hiya kan iya daddy ngan gin picturan ko hiya, siring ko pa Hon, smile gad para souvenir niyo ni baby, ngan nakita ko an pinirit niya nga pagngisi bisan kinikurian na hiya. Ngan nangurog an akon lawas nga kay anu sugad man an nanabo?

Umabot an panahon nga nawara na hi Marco, ngan an iya libro an pinaka matam is nga regalo niya ha amon anak.

~TAPOS~

A MOTHER'S SACRIFICE

Dumako hi Jenny nga hi iya la nanay an iya kaupod tungod nga ginbayaan man hira han iya tatay. Spoiled nga bata mahitungod nga usa man gud la hiya nga anak ngan naihahatag nga tanan ni iya Nanay an iya karuyag.

Pinaura hiya ni iya Nanay; mag upay nga bado, magrasa nga pagkaon ngan maupay nga eskwelahan an iya ginsudlan. Makasi-kasi man gud hi iya Nanay Linda.

Hi Nanay Linda in nagbuburubaligya hin mga kun anu la nga puydi mapagkabuhian ngan sige la hini niya nga pagtinirok para mahisunod an karuyag han anak.

Han high school na hi Jenny, ginpakianhan hiya ni Nanay Linda kun mayda ba meeting kanan mga kag anak labi na nga ti gradwar na hiya han high school, lay tikang ngay an han pagtikang niya ha high-school waray na pag iimbitar hi Jenny hin mga meeting para ha eskwelahan. "ah, waray ma.. Ako nala it maasikaso hiton," sumat han anak.

Usa ka adlaw nasabtan ni Nanay Linda nga nagpatawag hin meeting para han mga kag anak an eskwelahan nira pinaagi hin surat, ngan liwat hi Nanay Linda in kumadto pag atinder. Hirayo pa nakit-an na ni Jenny an iya Nanay ngan dagmit ini nga tumago ngan nagpahirayo "Good morning ma'am, hain dapit an meeting para hit mga graduating students?" an pakiana ni Nanay Linda. Samtang an maestra nga ginpakianhan kun sumiplat liwat tikang ha ulo tipaubos ha tiil nga baga hin yana pala pakakakita hin sugad nga tawo.

Piay hi Nanay Linda, waray na niya usa na tiil, saklay la an nabulig ha iya para makalakat ngan an pamustura in simple la ngan diri magarbo. "hin-o tim gin aatinderan Misis?" pakiana han maestra. "hi Jennifer Claridad ma'am" baton naman ni Nanay Linda nga baga hin nangurog an boses tungod nga nadakpan han iya kasing kasing an baga baga hin nangingirhat nga pagsiplat han maestra. "Aw, hain man an iya mommy? Kay anu ikaw an kumadi mana? Diri baya puydi it proxy la, nayakan man gud hi Jenny nga adto ha China an iya Mommy yana" pakiana han maestra. "ahw, diri ngay an puydi ma'am? Sige sisidngon ko nala an mommy nga diri puydi it proxy, salamat ma'am makadi na ako." an baton naman ni Nanay Linda ngan umuli ini nga nagtuturo an luha.

Pag uli ni Jenny, nalikay ini ha kan iya Nanay ngan bisan man an Nanay in nalikay liwat han anak, peru diri maantos han Nanay an anak. "Kumusta man ha eskwelahan anak? San o tim graduation?" pakiana han Nanay. "uhmmm.. Ha sabado na Nay" baton han anak. Ngan waray na magpakiana pa hi Nanay Linda.

Han graduation, pribado nga duru an seremonyas peru ginbilin ni Jenny an imbitasyon ngadto ha ira kay aga pa ini lumakat kay ha iya nala classmate magliliwan, samtang liwat lumakat hi iya nanay kay napalit hin pamahawon.

Sul-ot an simple nga.busag nga bistida, kumadto hi Nanay Linda han graduation ngan didto la hiya han ligid nagtinukdawon ngam han kahuman ini waray na niya hikit-i an anak, tumuro nala an luha niya ha kada nakikit-an nga mag nanay nga naghahangkupay tungod nga naka gradwar na hira. Samtang hi Jenny nadidto ha hirayo nagkikinita ha iya Nanay ngan ginhuhulat la.

Paglabay ha pira ka adlaw nagsarit hi Jenny nga mapa Manila na hiya tungod nga nakapasar man hiya han scholarship ngan didto na hiya ma eskwela. Waray mabuhat an nanay kay amu an karuyag han anak.

Napadara gad man hin surat hi Jenny ha kan iya nanay ngan nangangamusta ini dungan in pag aro hin kwarta labi na kun nagkukulang na ini. Samtang hi Nanay Linda naman dagmit nga mapadara, peru mauubos na an tinirok ni iya nanay ngan naghinay na liwat ini peru ginpaniguruan niya nga masupurtahan an anak.

Pira ka tuig an lumabay nga waray na gud kikita hi Nanay Linda kan Jenny kutob nga nakagradwar na ini han college ngan nag ka trabaho.

Han nakatrabaho na hi Jenny binulan man liwat hiya nga nagpadara hin kwarta kan iya nanay, ngan an ginbuhat ni Nanay Linda liwat in gintirok niya an katunga han padara han anak.

Usa ka adlaw nasabtan nala ni Nanay Linda nga nag asawa na hi Jenny ngan mayda na mga anak, peru padayon la gihap nga nagpapadara hin kwarta hi Jenny kan iya nanay.

Diri hi Nanay Linda maaram kun hain naukoy hi Jenny ha Manila ngan diri man liwat nahatag han address an anak. Pero han ginpinirit ini han nanay, ginhatag la ngahaw ni Jenny an iya address ngan gin unahan nala niya pagyakan nga ayaw nala pagbakasyon didi ha Manila kay diri ta ikaw maaasikaso labi na hit imo kondisyon.

Han ginhatag ni Jenny an iya address, nalipay an nanay ngan nag andam para bumiyahe ngada hit sunod nga semana, dara dara an pira nga mga pasalubong. Han nagpakadto na ha Manila hi Nanay Linda, ginkadto dayon hini an address nga ginhatag han anak, pero diri ngay an amo an address ngan waray nakilala hini.

Nagpalibot libot intawon an nanay ngadto ha usa nga park, tolo na ka adlaw nga gin paniguruhan ni Nanay Linda pamiling han anak ngan ngada han nawad an na ini hin paglaum para matad an an anak, waray man liwat hini pagdumot. Nakadto hiya ha simbahan ngan nagtinuok ngan nahitumba han tigarawas na simbahan.

Nakit-an han usa ka grupo hin kalagsan an katumba ngan kahimatay ni Nanay Linda ngan han nakamata na ini, waray ini magyayakan yakan na ngan an grupo in nag aru hin bulig ha usa nga telebisyon para pamilngon hi Jennifer Claridad.

Samtang nagkikita hin tv an asawa ni Jennifer in nabasahan ini niya, "Hon, pangalan mo nasa tv oh, hinahanap ka nang isang matanda" tapos dagmit.dumalagan hi Jenny ngan kumita ha tv ngan sinmiring "naku, si yaya 'yan. Wait hon, pupuntahan ko lang yun.." Ngan han kumadto na hi Jenny kun hain hi Nanay Linda, iya ini gin asikaso ngan an nanay liwat in nanluya ngan nagtinuok nala. Waray la hiya magpapakiana ngan iya liwat ginhangkop an anak, baga hin tigda nala nga nagin ngula hi Nanay Linda.

Han sumunod na adlaw waray gud dadad-a ni Jenny an nanay niya ha ira balay lugod iya ini.ginhatod ha ira probinsya ngan han ginhatod ini niya samtang aadto pala hira ha terminal, lumanat an asawa ni Jenny ngan upod an anak nira, nakit-an gihap ini ni Nanay Linda ngan ngumisi an mag amay ha iya, han ginhirani ini ni Jenny an mag amay nabatian ni Nanay Linda an pulong han anak "ihahatid ko lang si yaya sa probinsya anak ha, balik ako agad..." ngan an asawa man nagyakan "sana pinauwi mo na muna sa bahay si yaya kawawa naman pilay oh, walang isang paa.. Saka parang nanghihina siya." ginbungol bungol la ini ni Jenny ngan lumakat na hira.

Han pag abot na ha terminal la ha ira probinsya, ginyaknan ni Jenny an nanay "waray ka unta kumadto, oho, nagkasakit ka lugod.. Sunod ako nala it mabisita haim pagyayakan la kun karuyag nim bisitahon," tumangdo la an nanay ngan nagduhol hin envelope, "anu ini?" yakan han anak, waray na babaton an nanay ngan lumakat nala ini ngan sumakay hin jeep pauli ha ira barrio samtang hi Jenny sumakay na han taxi pakadto liwat ha airport.

Ginhipusan la ni Jenny an envelope nga ginduhol han nanay hini ngan bumalik na ha Manila.

Pira ka bulan an lumabay ngan han naglilimpyi han iya mga gamit hi Jenny iya nakit an an envelope nga ginhatag ni iya nanay ngan han iya ini ginbay-og, nasilip niya an usa nga bankbook ngan han iya ini gin abrehan dako na nga kantidad an sulod lakip liwat in surat:

"Anak, maaram ako ginkakadiri mo ako komo imo nanay tungod hit akon sitwasyon. Peru hinigugma ko ikaw anak. Maaram ako hinigugma mo gihap ako bisan guti la.

An imo padara ha akon, gintitirok ko an katunga hito ngan ginsulod ko ito ha usa nga banko ha imo ngaran. Dako na ngay an ito, maupay ito para magamitan mo para tim magigin anak.

Lakip liwat hini an titulo han akon tuna nga ginpabalhin ko na ha imo ngaran.

Anak, bantayi hin maupay it imo magigin anak ha, nahinumdum la ako han guti ka pa nga hapit ka hiligsan hin jeep, maupay nala nakit-an ko ikaw ngan naduso ko ikaw ngadto han kasagbutan, nalooy ako hadto haim kay damu nim samad peru amu adto liwat anak an rason han kautdi ko hin tiil peru diri ko adto ginbasulan.

Yana anak, lagas na ako, mayda ko sakit nga diri ako maaram kun anu adto an yakan han doktor, lima na ngan la.kuno ka bulan an akon kinabuhi o haruhamubo pa.

Anak, tigamni nga pinaura ko ikaw. Ikaw la an akon kasagabay. Salamat."

Ngan han nabasahan ini ni Jenny duru an iya pagbasol ngan dagmit nga umuli peru waray na niya kaabti an nanay nga buhi pa kay han pag uli kunu hini in tigda nala nga nanluya ngan namatay.

Duha nala ka adlaw mapa Kwarenta na ni iya Nanay ngan damu gihap an mga amyaw nira nga waray na makakilala kan Jenny. Samtang kapot kapot ni Jenny an saklay ni iya Nanay, waray kahumanan an iya pag aro hin pasaylo han iya nabuhat kan Nanay Linda ngan sugad man iya ini ginsumat han iya asawa ngan gihap umaro hin pasaylo.

~TAPOS~